Na jednym z portali społecznościowych opublikowany został post, z załączonymi fotografiami wykonanymi w Puszczy Bukowej, w leśnictwie Nadleśnictwa Gryfino (nie jest to wskazane przez autorów leśnictwo ale ta nieprecyzyjność jest najmniej istotna). Na zdjęciach widzimy kilka karp (systemów korzeniowych po wywróconych drzewach), z których pozyskano drewno.

Czy zgodnie z prawem? Tak. Pozyskanie drewna z tzw. wiatrowałów (w tym przypadku pełnowartościowych drzew przewróconych przez wiatr) jest zgodne z prawem i nie stoi w sprzeczności z przytoczonym w poście planem zadań ochronnych dla Obszaru Natura 2000 Wzgórza Bukowe. Autor (autorzy) informacji wskazują, że „łatwo się domyśleć, kto i dlaczego spowodował usunięcie” z „pzo” zapisów o pozostawianiu wywrotów jako depozytów martwego drewna. Czy w domyśle pozostawia się czytelnikom sugestię o zachłannym zagarnianiu każdego metra sześciennego surowca pochodzącego z puszczy? Zapewne celowo nie przywołano tu sąsiedztwa opisywanej powierzchni i oddziałów leśnych, które zostały w tym sąsiedztwie wyłączone z gospodarki leśnej właśnie w celu m.in. gromadzenia znacznych ilości martwego drewna, również z wywrotów (to blisko 170 ha lasu bez ingerencji leśników).

I kontynuując statystykę uzupełniającą niedopowiedzenia i skrzętnie pomijane fakty:

Na terenie obszaru Natura 2000 Wzgórza Bukowe PLH320020 wyznaczono ekosystemy referencyjne, czyli powierzchnie w stanie naturalnym lub maksymalnie zbliżonym do naturalnego i pozostawiono bez ingerencji gospodarczej. Stanowią one ponad 1 tys. ha, w tym rezerwaty przyrody ponad 600 ha. W obrębie tutejszych leśnych siedlisk przyrodniczych występuje ponad 1,2 tys. ha lasu bez wskazań gospodarczych (bez ingerencji), co stanowi ponad 17% powierzchni drzewostanów, do których zakwalifikowano powierzchnie o najcenniejszych wartościach przyrodniczych. Do gospodarstwa specjalnego (drzewostany wyłączone z użytkowania rębnego lub z mocno ograniczoną funkcją produkcyjną) w obrębie Rozdoły zaliczono łącznie ponad 2000 ha (ok. 23%). Wskaźnik miąższości martwego drewna dla Nadleśnictwa Gryfino wynosi 9,1 m³/ha, natomiast dla Obrębu Rozdoły wynosi blisko 14,5 m³/ha, gdzie średnia miąższość martwego drewna dla RDLP w Szczecinie wynosi ok. 3,8 m³/ha.

Z pewnością nie można zatem twierdzić, że gospodarka leśna prowadzona tu przez Nadleśnictwo Gryfino nastawiona jest wyłącznie na pozyskiwanie drewna wszędzie gdzie się da i wyłącznie na zysk płynący z jego sprzedaży.

W omawianym poście zasugerowano również, że stosowane sposoby gospodarowania w puszczy powodują katastrofy, na których się cynicznie i natychmiast zarabia. Przywołano to w kontekście pokazanych na zdjęciach karp po wywróconych drzewach sugerując, że winne jest temu „przetrzebienie” rosnącego tu drzewostanu w wyniku stosowanych rębni II. Rębnie II to sposób prowadzenia drzewostanów stosowany w puszczy od dziesięcioleci. Nie dlatego, że sprzyja on wywracaniu drzew i zachłannej gospodarce leśnej ale dlatego, że uznaje się go za właściwą metodę hodowli buka zwyczajnego. Zadaniem stosowanych tu rębni złożonych jest m.in. dbałość o powstające obficie z samosiewu młode pokolenia przyszłych dorodnych drzewostanów bukowych. Takie metody stosowano już w XIX wieku, i takie m.in. metody wpłynęły na obecny wizualny kształt puszczy, którego unikatowość jest często przywoływana. W trakcie porywistych wiatrów drzewa wywracają się w różnych częściach puszczy (w zwartych drzewostanach również). Część z nich jest uprzątana, a część pozostawiana w celu tworzenia depozytów martwego drewna. Powierzchnie z wywrotami są zagospodarowywane w różny sposób ale zawsze z myślą o nowych pokoleniach lasu.

Warto również zastanowić się głębiej nad przytaczanymi często stwierdzeniami o wyjątkowości walorów przyrodniczych puszczy. W omawianym poście przywołano również artykuł opublikowany w 2017 roku na łamach Oko.press. Czytamy w nim:

[…] „Nasza Puszcza Bukowa jest uważana za największy, najbardziej zróżnicowany i wciąż jeszcze najlepiej zachowany kompleks buczyn pomorskich nie tylko w Polsce, ale również w Europie Środkowej i Zachodniej” […]

Ów „najlepiej zachowany kompleks buczyn pomorskich, nie tylko w Polsce ale również w Europie Środkowej i Zachodniej” to lasy od wieków podlegające użytkowaniu (dziś ze znacznym udziałem powierzchni bez ingerencji). Ten „najbardziej zróżnicowany i wciąż jeszcze najlepiej zachowany” las stanowi spuściznę rozmaitych sposobów gospodarowania (również współczesnego). Czyżby zatem na wyrost stawiane były tezy o destrukcyjnych, chaotycznych, nastawionych wyłącznie na bezlitosną eksploatację działaniach leśników?

[…] „Nawet jeśli przyroda Bukowej była w przeszłości ciężko doświadczana, zachowywały się ostoje umożliwiające przetrwanie do czasów najnowszych żywych reliktów dawnych epok. Cieniste wąwozy, liczne źródliska, strome skarpy, torfowiska i jeziora dawały i dają nadal schronienie wielu gatunkom roślin, grzybów i zwierząt. Wiele z nich to gatunki uważane za relikty lasów pierwotnych.” […]

Warto wiedzieć, że miejsca takie, podobnie jak szereg innych cennych przyrodniczo obszarów wyłączonych jest obecnie spod gospodarki leśnej, o czym było wspomniane powyżej.

Kontynuując śledzenie treści artykułu Oko.press:

[…] „W Planie Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Gryfino na lata 2017-2026 zaplanowano pozyskanie drewna na poziomie około 60 tys. metrów sześciennych rocznie” – alarmuje Paweł Herbut. – „Z tak niewielkiego obszaru leśnego jakim jest Puszcza Bukowa wyjeżdża każdego roku grubo ponad 2000 ciężarówek drewna. Pozyskanie będzie rosło. Prawda jest taka, że liczy się tylko kasa”. […]

Doprawdy?

W latach 1997-2006 plan użytkowania starszych klas wieku dla całego nadleśnictwa zakładał pozyskanie w wysokości 375 300 m³. Zrealizowano go natomiast w 75 % (280 267 m³). W latach 2007-2016 plan użytkowania starszych klas wieku dla całego nadleśnictwa zakładał  pozyskanie w wysokości 476 837 m³. Zrealizowano go natomiast w 80 % (wykonanie 384 059 m³). Wynikało to m.in. z powołania licznych powierzchni objętych ochroną (ekosystemy referencyjne, rezerwat Osetno, tereny trudnodostępne itp.)

A jak to wyglądało w Obrębie Rozdoły z Puszczą Bukową? W latach 1997-2006 wykonano 77 % planu, a w latach 2007-2016 68,5% planu. Jak widać leśnicy nie „śrubują” tu pozyskania drewna do maksimum i zawsze dostosowują je do potrzeb hodowli lasu (młodego pokolenia) i towarzyszących uwarunkowań (np. obejmując las różnymi formami ochrony, które łączą się z zaniechaniem gospodarki leśnej).

Poza tym – przytaczając dane dotyczące pozyskania drewna nie wspomniano ani słowem o przyroście drzewostanów. A przecież przyrost jest podstawą szacowania ilości drewna, jaką można pozyskać.

Ilość drewna pozyskiwana na terenie Puszczy Bukowej w roku 2000 wynosiła 1,77% zapasu drewna na gruncie, w roku 2017 - 2,07% zapasu drewna na gruncie, a w latach 2017-2026 prognoza pozyskania przewiduje 1,78% zapasu drewna na gruncie (przy średniorocznym przyroście wynoszącym 2,1%).

Ilość drewna, jaka może być pozyskana z Puszczy Bukowej (i całego nadleśnictwa) w danym dziesięcioleciu nie może być większa niż ilość, którą „przyrośnie”. Pozyskanie drewna w Puszczy Bukowej na poziomie 1,78 % zapasu przy jednoczesnym WIĘKSZYM jego przyroście jest działaniem nacechowanym rozsądkiem,  dostosowanym do potrzeb rosnących młodych pokoleń lasu, a nie nastawionym wyłącznie „na kasę”.

Znów półprawdy o nieutworzonych rezerwatach

W przywołanym artykule Oko.press, wskazano po raz kolejny, iż leśnicy świadomie zdeprecjonowali wartości przyrodnicze obszaru proponowanego rezerwatu przyrody „Węglino”. Stanowią go buczyny, o cechach drzewostanów sztucznych, otaczających śródleśne jezioro. Węglino wskazane zostało m.in. w rozporządzeniu Nr 113/2006 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 22 sierpnia 2006 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Szczecińskiego Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa” jako jedna z 4 propozycji (nie projektów) rezerwatów przyrody na terenie Puszczy Bukowej (były wśród nich również: Jezioro Czarne, Osetno, oraz Lisi Potok). Propozycja rezerwatu nie jest bowiem jednoznaczna z projektem jego utworzenia i faktem, że obiekt powstanie. Wyłącznie po potwierdzeniu tej wartości (wnikliwą waloryzacją przyrodniczą) i po dokonaniu uzgodnień z zarządcą obszaru powierzchnie takie zostają wyłączone spod użytkowania przez organy ochrony przyrody. Przykładem są tu projektowane obecnie na terenie Nadleśnictwa Gryfino rezerwaty przyrody, „Wysoka Skarpa Rzeki Tywy” oraz „Kamienieckie Wąwozy”, w których mimo trwającej od wielu lat procedury uznania zaniechano gospodarki leśnej, gdy weszły one w fazę projektowania. Po ich utworzeniu ilość obiektów rezerwatowych na terenie nadleśnictwa wzrośnie do 10 i zajmą one łączną powierzchnie blisko 900 ha.

Propozycje i co dalej?

Wspomniany plan ochrony Szczecińskiego Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa”, zaleca w odniesieniu do 4 wspomnianych powyżej propozycji rezerwatów:

[…]

a) utrzymanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenu,

b) nie wprowadzanie obcych geograficznie gatunków drzew i krzewów,

c) nie dokonywanie odwodnień.

[…]

Wszystkie z przytoczonych zaleceń są respektowane przez leśników. Utrzymanie dotychczasowego sposobu użytkowania terenu oznacza kontynuację użytkowania obszaru, zgodnie ze sztuką leśną opartą na racjonalnej gospodarce leśnej, popartej certyfikatami FSC i PEFC, prowadzonej na podstawie planu urządzenia lasu. W taki bowiem sposób obszar ten użytkowany jest od dekad.

Są pewne fakty, o których się nie mówi. W odniesieniu do propozycji rezerwatów przyrody, ujętych w przytoczonym już powyżej rozporządzeniu Nr 113/2006 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 22 sierpnia 2006 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Szczecińskiego Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa”:

1. Proponowany rezerwat „Osetno” – utworzony został w 2008 roku rozporządzeniem Nr 44/2008 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 14.11.2008 r.

2. Zasięg powierzchniowy proponowanego rezerwatu „Jezioro Czarne” wynosić miał ok. 20 ha. Obecnie na większości wskazanych wówczas powierzchni oraz w miejscach z nimi sąsiadujących istnieją ekosystemy referencyjne, których łączna powierzchnia wynosi blisko 19 ha. Dodatkowo ekosystemy takie na powierzchni ponad 12 ha ustanowione zostały w bliskim sąsiedztwie proponowanego rezerwatu „Jezioro Czarne” (okolice jeziora Wężówka). Tym samym w tej części puszczy istnieje dziś obszar chroniony podobnie jak rezerwat przyrody.

3. Do ekosystemów referencyjnych włączono najcenniejsze fragmenty proponowanego rezerwatu przyrody „Węglino” i obszarów sąsiadujących. Dodatkowo w jego okolicach wyznaczono kolejnych ponad 25 ha powierzchni, w zwartym układzie, na których zaniechano gospodarowania.

4. Od realizacji gospodarki leśnej odstąpiono również w całości w drzewostanach łęgowych proponowanego rezerwatu przyrody „Lisi Potok”.

Kolejny cytat pochodzący z publikacji Oko.press, budzi zadziwienie i zażenowanie:

[…] „Nadleśnictwo Gryfino twierdzi, że będzie wycinać drzewa dziuplaste wszędzie w Puszczy, bo mogą się przypadkiem przewrócić na turystę, grzybiarza, spacerowicza – komentuje Paweł Herbut. – Nawet jeśli takie drzewo jest z dala od jakichkolwiek ścieżek, to może być wycięte, gdyż… zagraża drwalom. Jak w takim razie można uratować Puszczę? […]

Niedopuszczalne jest manipulowanie opinią i twierdzenie, że nadleśnictwo „będzie wycinać drzewa dziuplaste wszędzie w Puszczy, bo mogą się przypadkiem przewrócić na turystę, grzybiarza, spacerowicza”. To ewidentna nieprawda sugerująca, że wszędzie w puszczy wycina się drzewa dziuplaste. Obala się je (i pozostawia na gruncie, a nie pozyskuje i sprzedaje) wszędzie tam, gdzie stwarzają zagrożenie dla każdego użytkownika lasu. Bo życie i zdrowie „turysty, grzybiarza, spacerowicza czy osoby wykonującej prace” jest nadrzędne i bezcenne. W osłupienie wprawia każda wypowiedź, która ten fakt deprecjonuje.

I na koniec:

[…] ”Najcenniejsze polskie lasy, takie jak te w Puszczy Bukowej i Puszczy Karpackiej, mogłyby zostać lasami rekreacyjnymi, otwartymi dla ludzi, ale wyłączonymi z wycinki.” […]

Czy Puszcza Bukowa była kiedykolwiek zamknięta? Nie. Jej wielofunkcyjny charakter to umiejętne godzenie potrzeb rekreacji, turystyki, ochrony zasobów przyrodniczych, dbania o przyszłe pokolenia lasu, przy jednoczesnym zaspokajaniu nie malejących potrzeb społecznych na surowiec drzewny. Wszystkie te wartości są umiejętnie godzone. Wystarczy tylko wnikliwie przyjrzeć się faktom.