Dlaczego?

Tutejsze, wielofunkcyjne lasy bukowe rosną na wyjątkowo żyznych glebach, w wyjątkowo sprzyjającym klimacie. Mówi się fachowo, że są zgodne z lokalnymi warunkami siedliskowymi. Dzięki temu są silne i zdrowe, bo w pełni wykorzystują możliwości jakie Matka Natura oferuje im do wzrostu i rozwoju. Puszcza Bukowa odnawia się niemalże wyłącznie samodzielnie - poprzez naturalny obsiew nasion i późniejszy wzrost młodych pokoleń. Taki sposób określa się mianem odnowień naturalnych. W lesie wielofunkcyjnym pielęgnuje się je i „wprowadza w dorosłość” m.in. poprzez ich stopniowe odsłanianie (usuwanie ocieniających je dojrzałych drzew, których są potomstwem). Dlaczego? Sytuację taką można zobrazować na przykładzie ogrodu, gdzie usuwa się górujące nad uprawami rośliny, które odbierają plonom możliwości prawidłowego wzrostu. W przeciwieństwie do ogrodu, w Puszczy Bukowej robi się to jednak stopniowo - na przestrzeni bardzo wielu lat, zgodnie z tempem jakie dyktuje rosnące młode pokolenie. Zabiegami takimi wyprzedza się tu niejako naturalne procesy przyrodnicze, w trakcie których starsze pokolenia ustępują miejsca młodszym. Pozyskanie drewna jest zatem jednym z etapów pielęgnowania rosnących pokoleń lasu, a nie celem samym w sobie. Taki sposób prowadzenia gospodarki leśnej w Puszczy Bukowej gwarantuje ciągłość zachowania tutejszych zasobów przyrodniczych, przy jednoczesnym spełnieniu postulatów społecznych związanych z zapotrzebowaniem na drewno. Nie da się ukryć, że drewno jest dziś surowcem nadal niezastąpionym w wielu dziedzinach życia. Odnajdujemy je w tysiącach przedmiotów, które nas otaczają. Skąd jest drewno, które tak cenimy? Z lasu i z Puszczy Bukowej także. 

Wprawne oko uważnego obserwatora wędrującego Drogą Górską zauważy zapewne bujną gęstwinę rosnących tu młodych pokoleń bukowego lasu. Ich struktura przestrzenna i wiekowa jest niezwykle zróżnicowana. Rośnie tu zarówno starodrzew, drzewa kilkudziesięcioletnie, kilkuletnie oraz te najmłodsze, uzyskane podczas ostatniego obsiewu zwane nalotem. Wszystkie razem tworzą niezwykle zróżnicowaną mozaikę. Szybko rosnąc zastępują dojrzały drzewostan z którego wzięły swój początek. Taki sposób gospodarowania w  Puszczy Bukowej zainicjowany został w XIX wieku i po wielu modyfikacjach, które dostosowały go do obecnych wymogów ochrony zasobów przyrodniczych kontynuowany jest do dziś. To wypracowany przez pokolenia leśników, najlepszy sposób prowadzenia gospodarki leśnej w wielofunkcyjnych drzewostanach bukowych. Najlepszy, bo zgodny z wymaganiami siedliskowymi tego gatunku, szacunkiem dla puszczy i potrzebami wszystkich, którzy korzystają z drewna – rozniecając ogień w kominku lub piecu, otaczając się meblami, budując domostwa, zapisując wersy na papierze itp.

Fot. Odnowienia naturalne wzdłuż Drogi Górskiej. Różnorodność przestrzenna i wiekowa drzewostanów Puszczy to jeden z postulatów społecznych, spełnianych przez leśników wszędzie tam, gdzie pozwalają na to warunki przyrodnicze i zasady gospodarki leśnej.

Droga Górska – dla LASU DLA LUDZI

Droga Górska jest przykładem drogi leśnej, w pełni wielofunkcyjnej. Wyremontowana przez Nadleśnictwo Gryfino w 2014 roku służy zarówno turystyce jak i potrzebom gospodarki leśnej. Korzystają z niej codziennie mieszkańcy Szczecina - spacerując, jeżdżąc na rowerach. Korzystają uczestnicy maratonów, biegów. Korzystają również leśnicy, podmioty realizujące prace z zakresu gospodarki leśnej i podmioty odbierające zakupione drewno. Takie rozwiązanie, polegające na deponowaniu drewna przy głównych drogach wywozowych ułatwia pracę i nie zmusza do wjazdu w głąb lasu większej ilości pojazdów niż jest to konieczne. Prace związane z remontem Drogi Górskiej poprzedzone zostały uzgodnieniami z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Szczecinie i wspólnymi lustracjami terenowym, określającymi ich wpływ na środowisko przyrodnicze, w tym obszar Natura 2000 PLH320020 Wzgórza Bukowe. Projektując remont drogi kierowano się  jej specyficznym charakterem, modyfikując założenia projektowe do potrzeb "na gruncie". Uwzględniono lokalizację elementów historyczno-kulturowych, towarzyszących tej ciekawej leśnej arterii (m.in. posadowienie granitowych głazów, których większość została odtworzona, umiejscowienie głazów granicznych czy Lipy Pokoju). Pierwotną koncepcję zakładającą wykonanie rowów odwadniających jezdnię zastąpiono granitowymi korytkami ściekowymi, a istniejące place, na których składowane jest drewno powstały w miejscach już istniejących. Ograniczono w ten sposób ingerencję w sąsiadujący z drogą las i siedliska przyrodnicze. Wszystko po to, aby zachowana została zasada zrównoważonego korzystania z dobrodziejstw puszczy.

Drewno złożone w sąsiedztwie Drogi Górskiej jest dla Państwa. Mijając stosy, na których jest złożone można być pewnym, że leśnicy pozyskali je z szacunkiem dla Puszczy Bukowej, bez uszczerbku dla jej zasobów i przyrody.Z uwagi na mogące odbywać się prace z zakresu gospodarki leśnej będziemy wdzięczni za zachowanie ostrożności w trakcie przejścia i przejazdu oraz respektowanie zakazów wchodzenia w miejsca objęte pracami i oznakowane tablicami. Warto również pamiętać, że Droga Górska jest wyłączona z ruchu pojazdów silnikowych (za wyjątkami przytoczonymi w art. 29 ustawy o lasach z 28 września 1991 r. z póź. zm.).

Czy prace prowadzone przy Drodze Górskiej są zgodne z prawem?

Tak. W każdym nadleśnictwie (w Nadleśnictwie Gryfino i w Puszczy Bukowej również) gospodarkę leśną prowadzi się w oparciu o Plany Urządzenia Lasu (PUL) opracowywane przez wyspecjalizowane firmy spoza Lasów Państwowych, na okres każdego dziesięciolecia (cyklicznie). Plany te podlegają obowiązkowej procedurze oceny oddziaływania na środowisko i obszary Natura 2000. Zadaniem oceny oddziaływania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie czy projektowane prace z zakresu gospodarki leśnej nie wpłyną niekorzystnie na przedmioty ochrony obszarów. Prace nad sporządzaniem PUL obejmują również konsultacje społeczne, na etapie których każdy * siedlisko przyrodnicze - pojęcie wywodzące się z terminologii prawnej Unii Europejskiej, związane z programem Natura 2000. Identyfikuje obszary lądowe lub wodne o określonych cechach środowiska przyrodniczego, opisywane w oparciu o cechy geograficzne, elementy przyrody nieożywionej (abiotyczne) i ożywionej (biotyczne). W Puszczy Bukowej największą powierzchnię wśród leśnych siedlisk przyrodniczych zajmuje żyzna buczyna niżowa. Poza nią występują tu także m.in. kwaśna buczyna, grądy subatlantyckie, kwaśne dąbrowy, łęgi in.zainteresowany podmiot bądź osoba fizyczna ma możliwość wyrażenia opinii i uwag odnoszących się do jego zapisów. W końcowym etapie, po dogłębnej analizie uwag złożonych w toku konsultacji społecznych plany urządzenia lasu są zatwierdzane przez Ministra Środowiska. Tak jest również w przypadku Nadleśnictwa Gryfino, gospodarującego na terenie Puszczy Bukowej. Istotne jest to, że opracowanie planu urządzenia lasu opiera się na trwających wiele miesięcy wnikliwych pomiarach terenowych oraz pracach kameralnych (podsumowujących zebrane dane). Las jest więc wartością mierzalną i tylko na tej podstawie można prowadzić działania bez obawy o utratę jego zasobów i wartości przyrodniczych. Analiza danych uzyskanych w toku prac terenowych stanowi podstawę planowania zadań na kolejne 10 lat obowiązywania PUL. W praktyce oznacza to wypracowanie „swoistej instrukcji obsługi lasu”, zgodnie z którą pracuje każdy leśniczy. Nic nie dzieje się przypadkowo i uznaniowo według jego wyłącznej oceny. Istotną kwestią mającą na celu zagwarantowanie właściwego sposobu prowadzenia gospodarki leśnej jest uwzględnianie na etapie projektowania zadań gospodarczych licznych aktów prawa (krajowego, miejscowego, branżowego), odnoszących się m.in. do ochrony zasobów przyrodniczych. W przypadku obszaru Puszczy Bukowej uwzględnione zostały tu m.in. zapisy planu ochrony Szczecińskiego Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa” zatwierdzonego w drodze Rozporządzenia Wojewody Zachodniopomorskiego ale również zapisy planu zadań ochronnych dla Obszaru Natura 2000 PLH 320020 „Wzgórza Bukowe”. Plan zadań ochronnych zatwierdzony Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie stanowi kompendium wiedzy oraz zestaw wytycznych odnoszących się do ochrony siedlisk przyrodniczych* oraz gatunków roślin i zwierząt stanowiących przedmiot zainteresowania Wspólnoty Europejskiej. Określa on działania związane z utrzymaniem lub modyfikacją metod gospodarowania w zasięgu siedlisk przyrodniczych lub wskazania ochronne w przypadku tych, które użytkowaniu nie podlegają. Gospodarowanie w zasięgu leśnych siedlisk przyrodniczych w Puszczy Bukowej nie jest więc zabronione! Tak przygotowany plan urządzenia lasu respektuje postanowienia dotyczące ochrony zasobów przyrodniczych Puszczy Bukowej. Znalazło to potwierdzenie w pozytywnym zaopiniowaniu dokumentu przez Dyrektora Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Szczecinie. Należy pamiętać, że istnienie na terenie Puszczy Bukowej ustawowych form ochrony przyrody – parku krajobrazowego i obszaru Natura 2000 nie zabrania tu prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej.