Niekwestionowanym królem Puszczy Bukowej jest oczywiście buk zwyczajny. W swej typowej odsłonie jest okazałym drzewem, dorastającym do około 30 metrów. Buki tworzące w puszczy rozległe połacie drzewostanów mają gonne pnie tworząc charakterystyczne kolumnady swojego królestwa. Wczesną wiosną zachwycają soczystą, jaskrawozieloną barwą liści. Upalnym latem zamykają przestrzeń nad głowami niczym zmyślny dach. To dlatego najbardziej barwną porą roku w runie bukowego lasu jest wczesna wiosna. Spieszą się z wówczas kwitnieniem i owocowaniem rosnące tu geofity, czyli rośliny zimujące w postaci kłączy, cebul, bulwek (np. ziarnopłon wiosenny, zawilec gajowy, złoć żółta, przylaszczka pospolita, kokorycz pusta i pełna, miodunka ćma i in.). Muszą zdążyć zanim zamknie się nad nimi ów zielony dach, kradnąc większość promieni słonecznych. Tutejsze bukowe lasy oglądane zlotu ptaka przypominają ocean zieleni.

Nasiona tych drzew to trójgraniaste, brązowe orzeszki zwane bukwią. Okrywa je zdrewniała, owłosiona torebka. Pojawiają się obficie mniej więcej co 6-8 lat. Początek ich życiu dają oczywiście kwiaty, zapylane w kwietniu i maju przez wiatr.

Tyle o królu w codziennym odzieniu. Jak każdy niemalże gatunek drzewa, również i buk zwyczajny, występuje obecnie w licznych odmianach. Skąd się biorą? Zdarza się, że natura zmienia niekiedy swój pierwotny zamysł na taki, a nie inny „bukowy look”, nadając niektórym drzewkom cechy, po których trudno określić ich przynależność systematyczną. Takie okazy, wykazujące skrajną zmienność wśród typowych cech gatunku wyszukują najczęściej szkółkarze, wśród miliona zwykłych bukowych siewek. W warunkach lasu bukowego, drzewka takie przegrywają najczęściej konkurencję o dostęp do światła, wolniej rosną i w efekcie zamierają. Znalezienie tych, o nietypowych cechach, jest nie lada wyzwaniem, podobnie jak proces wyhodowania z nich drzewek.

Wśród uzyskanych już odmian są buki karłowe, kolumnowe, zwisające (tzw.„płaczące”), buki o liściach trójkolorowych, poskręcanych, czerwonych, powcinanych, wyjątkowo wąskich lub przeciwnie – niezwykle szerokich. Wszystkie razem tworzą niezwykle interesującą mieszankę struktur, faktur i barw. Najlepiej podziwiać je, gdy rosną we własnym sąsiedztwie. Tak jak w Ogrodzie Dendrologicznym w Glinnej. Od lat gromadzone są tu bowiem niezwykłe, odmianowe okazy buków, ukazujące „króla w zupełnie nowych szatach". Wszystkie pochodzą z kolekcji Pana Romana Gatalskiego – leśnika zafascynowanego tym niezwykłym światem, który dzieli się z nami owocami swojej pasji i wieloletnich poszukiwań. Na niektóre z nich czekaliśmy wiele lat zanim z małych sadzonek stały się drzewkami, które mogły zamieszkać w arboretum. Całą kolekcję znajdziecie Państwo w nowej części ogrodu, na wzniesieniu za drewnianą altaną.